Het
spelen van een potje schaak weerspiegelt voor mij het leven en de karakters van
de spelers. Zo heb je agressieve spelers, zij zijn vanaf de opening als het
mogelijk is constant in de aanval. Daarentegen heb je ook behoudende spelers, zij
bouwen rustig een stelling op, bepalen hun strategie om als het kan genadeloos
toe te slaan. Ik heb de neiging om mijzelf tot die laatste categorie te scharen
en heb het dan ook lastig tegen offensieve spelers.
Laatst
speelde ik online tegen een tegenstander twee potjes. Een met wit en een met
zwart. In rating waren wij vrijwel even sterk. De partijen gingen dan ook gelijk
op. Op een zeker moment kwam er een kentering in beide partijen. Met wit stond
ik gewonnen. Met zwart moest ik alle zeilen bijzetten. Mijn witte dame stond
aangevallen en intuïtief zag ik direct de juiste en winnende zet voor mijn dame.
Een schaker gaat echter niet over een dag ijs en ik analyseerde de stelling;
zit er geen addertje onder het gras? Na een aantal minuten kwam mijn denken
overeen met mijn intuïtie. Alleen … ik zette verkeerd … en verloor de partij
door een blunder.
Op
het ogenblik lees ik Move First Think Later. Een bekroond Engelstalig boek van
de Nederlander Willy Hendriks. Volgens Hendriks maken schaakspelers niet eerst
een plan om daarna de beste zet te vinden. Het is eerder trial en error en dat
is volgens hem de beste manier voor de beste zet.
Het
brein werkt dus anders. Ik moet direct denken aan een boek van de neurofilosoof
Daniel Dennet. Daarin wordt beschreven dat de mens onbewust al beslissingen neemt,
dus nog voor het bewuste nadenken. (Over bijvoorbeeld een schaakzet.) Het bewust
rationaliseren van een stelling, kan de schaker zelfs op een dwaalspoor zetten.
Ik
moet nu denken aan de schoolmeester, de leraar en zelfs mijn vader. Hoe vaak
hoorde ik niet hun advies: Denk na voordat je iets onderneemt. Dat gaat niet
altijd op dus. Ook wordt in het echte leven, als je voor een moeilijke
beslissing staat vaak gezegd: Als je er niet uitkomt, ga dan af op je intuïtie.
Dat is zeker een goede mogelijkheid. Ik weet inmiddels ook in dat opzicht
beter, want onbewust heb ik rationeel de keuze toch al gemaakt.
Overigens won ik de andere partij. Ook hier was mijn damezet cruciaal.
