Vogelaarsschaamte

Soms is het handig om oude wijsgeren te raadplegen, die eeuwen geleden, de tijd hadden om alles grondig te onderzoeken. Een van hen was Aristoteles, geb. 384 jr. voor Chr. Voor dit stukje raadpleeg ik zijn Ethica Nicomachea.

De uitdrukking je moet je schamen is in eerste instantie aan de jeugd gericht. Vaak is er dan een handeling verricht of juist nagelaten die moreel gezien niet door de beugel kan. Het is dus een opvoedkundige terechtwijzing. In de loop der eeuwen is, zoals het met veel begrippen gaat, de oorsprong vergeten en is het begrip gemeengoed (een cliché) geworden. Te pas en te onpas wordt het gebruikt.

Het gevoel van schaamte is een emotie, een angst voor een slechte naam. Anno 2020 ‘moet’ je jezelf voor veel dingen schamen. Zo is er bijvoorbeeld vleesschaamte. Vroeger was het normaal dat er in veel gezinnen, als de financiën het tenminste toelieten, er elke dag vlees op tafel kwam. Later zag men in dat een verminderde vleesconsumptie gezonder was, onnodig dierenleed bespaarde en beter was voor het milieu. Er was alleen een brede maatschappelijke discussie. Van schaamte, laat staan van je ‘moeten schamen’, was nog geen sprake. Dit geldt ook voor alcohol- en vliegschaamte. Er werd over gepraat en nagedacht, meer niet.

Het vervelende is dat het dwingende, ‘je moet je schamen’, demagogisch overkomt. Het is angstmakerij, doe je niet mee, dan is de kans groot op een slechte naam.

Op ons eiland is momenteel een grote trap, een bijzondere vogelsoort, te bewonderen. Op sommige dagen staan tientallen vogelaars in rangorde opgesteld om de vogel te spotten of op de gevoelige plaat vast te leggen. De vogel is al diverse keren verjaagd naar een ander perceel door de soms opdringerige vogelaars . Ze moeten zich schamen die malle vogelaars. Of moet juist ik mij schamen, dat ik als rasechte vogelaar niet de moeite heb genomen om naar de vogel te gaan kijken. Zo van: Wat ben jij voor een vogelaar? Schaam je! Ik ben in ieder geval niet bang voor statusvermindering. Of bang, om er niet meer bij te horen. Voel ik het daar toch ergens knagen op de achtergrond …